M na-akụzi ihe gbasara isiokwu a mgbe niile maka ndị otu dị ka ndị ọrụ 70,000, ọ bụkwa otu n'ime isiokwu kachasị amasị m iji nyere ndị mmadụ aka ịghọta nke ọma.
Ka anyị gafeta ezigbo ụkpụrụ nchekwa ole na ole iji nyere gị aka ịnọ na nchekwa.
Enwere ụfọdụ omume dị mfe ị nwere ike ịmụta na, ọ bụrụ na a na-eme ya mgbe niile, ga-ebelata ohere nke ndị ahụ ọmụma na kọmputa gị ga-efunahụ ma ọ bụ mebie.
Kedu otu ị ga-esi belata ohere ndị ọzọ nwere na ozi gị?
Ọ nwere ike ịdị mfe ịchọpụta ndị nwere ike ịnweta ngwaọrụ gị.
Ndị òtù ezinụlọ, ndị ha na ha bi, ndị ọrụ ibe, ndị nọ nso, na ndị ọzọ.
Ịmata ndị nwere ike ịnweta ngwaọrụ gị n'ime ime adịghị mfe.
Ọ bụrụhaala na ejikọrọ ngwaọrụ gị na ịntanetị, ị nọ n'ihe ize ndụ maka mmadụ ịnweta ozi gị.
Agbanyeghị, ị nwere ike belata ihe egwu gị nke ukwuu site n'ịzụlite omume na-eme ka ọ sie ike karị.
Melite nchekwa okwuntughe.
Okwuntughe na-aga n'ihu na-abụ otu n'ime ihe nchebe cyber na-adịghị ike.
Mepụta paswọọdụ siri ike.
Jiri paswọọdụ siri ike pụrụ iche maka ngwaọrụ ma ọ bụ akaụntụ ọ bụla.
Okwuntughe ndị dị ogologo dị nchebe karịa.
Nhọrọ iji nyere gị aka ịmepụta ogologo okwuntughe bụ iji passphrase.
A chịkọtara mkpụrụokwu anọ ma ọ bụ karịa na enweghị usoro wee jiri dị ka paswọọdụ.
Iji mepụta okwuntughe siri ike, National Institute of Standards and Technology (NIST) na-atụ aro iji okwuntughe ma ọ bụ passphrases dị mfe, ogologo na nke echefuru echefu.
Tụlee iji njikwa paswọọdụ.
Ngwa njikwa okwuntughe na-ejikwa akaụntụ na okwuntughe dị iche iche mgbe ha nwere uru agbakwunyere, gụnyere ịchọpụta okwuntughe adịghị ike ma ọ bụ ugboro ugboro.
Enwere ọtụtụ nhọrọ dị iche iche, yabụ malite site n'ịchọ ngwa nke nwere nnukwu ntọala wụnye ya mere 1 nde ndị ọrụ ma ọ bụ karịa na nyocha zuru oke nke ọma, karịa 4 kpakpando.
Iji otu n'ime ndị njikwa okwuntughe ndị a nke ọma ga-enyere aka melite nchekwa paswọọdụ gị n'ozuzu ya.
Jiri nyocha ihe abụọ, ọ bụrụ na ọ dị.
Nnwale ihe abụọ bụ ụzọ echekwara nke ọma maka ịnweta ikike.
Ọ chọrọ abụọ n'ime ụdị nzere atọ ndị a:
ihe ị maara dị ka paswọọdụ ma ọ bụ PIN, ihe ị nwere dị ka token ma ọ bụ kaadị ID, na ihe ị dị ka akara mkpịsị aka biometric.
N'ihi na otu n'ime nzere abụọ achọrọ chọrọ ọnụnọ anụ ahụ, usoro a na-eme ka ọ sie ike karịa onye na-eme ihe egwu imebi ngwaọrụ gị.
Jiri ajụjụ nchekwa mee ihe nke ọma.
Maka akaụntụ na-arịọ gị ka ịtọlite otu ajụjụ nrụpụta okwuntughe ma ọ bụ karịa, jiri ozi nzuzo gbasara onwe gị nke naanị gị ga-ama.
Azịza ndị nwere ike ịchọta na soshal midia ma ọ bụ eziokwu onye ọ bụla maara gbasara gị nwere ike ime ka ọ dịrị mmadụ mfe ịkọ paswọọdụ gị.
Mepụta akaụntụ pụrụ iche maka onye ọrụ ọ bụla n'otu ngwaọrụ.
Hazie akaụntụ onye ọ bụla na-enye ohere naanị ohere na ikike nke onye ọrụ ọ bụla chọrọ.
Mgbe ịchọrọ ịnye ikike nchịkwa akaụntụ ojiji kwa ụbọchị, mee ya naanị nwa oge.
Nke a akpachara anya na-ebelata mmetụta nhọrọ adịghị mma, dị ka ịpị phishing ozi-e ma ọ bụ ịga na webụsaịtị ọjọọ.
Họrọ netwọk echekwara.
Jiri njikọ ịntanetị ị tụkwasịrị obi, dị ka ọrụ ụlọ gị ma ọ bụ Evolution Ogologo oge ma ọ bụ njikọ LTE site na ụgbọelu ikuku gị.
Netwọk ọha anaghị echekwa nke ọma, nke na-eme ka ọ dịrị ndị ọzọ mfe igbochi data gị.
Ọ bụrụ n’ịhọrọ ijikọ na netwọkụ mepere emepe, tulee iji antivirus na ngwa ngwa firewall na ngwaọrụ gị.
Ụzọ ọzọ ị ga-esi nyere aka chekwa data mkpanaka gị bụ site na iji ọrụ netwọkụ nkeonwe,.
Nke a na-enye gị ohere ijikọ na ịntanetị na nzuzo site na idobe mgbanwe gị na nzuzo mgbe ị na-eji Wi-Fi.
Mgbe ị na-edozi netwọk ikuku nke ụlọ gị, jiri nzuzo WPA2.
Ụzọ ezoro ezo ikuku ndị ọzọ bụ ihe ochie ma bụrụkwa ngwa ngwa karịa nrigbu.
Na mbido 2018, Wi-Fi Alliance kwupụtara WPA3 dị ka onye nọchiri ọkọlọtọ nzuzo WPA2 ikuku ogologo.
Ka ngwaọrụ WPA3 nwetara ikike dị, ndị ọrụ kwesịrị iji ọkọlọtọ ọhụrụ rụọ ọrụ.
Debe ngwa ngwa eletrọnịkị nke gị niile ugbu a.
Ndị nrụpụta na-ewepụta mmelite ka ha na-achọpụta adịghị ike na ngwaahịa ha.
Mmelite akpaaka na-eme ka nke a dị mfe maka ọtụtụ ngwaọrụ.
Gụnyere kọmpụta, ekwentị, mbadamba ihe na ngwaọrụ ndị ọzọ smart.
Mana ị nwere ike iji aka kwalite ngwaọrụ ndị ọzọ.
Tinye naanị mmelite sitere na webụsaịtị ndị nrụpụta yana ụlọ ahịa ngwa arụnyere.
Saịtị na ngwa ndị ọzọ enweghị ntụkwasị obi ma nwee ike bute ngwaọrụ butere ọrịa.
Mgbe ị na-azụ ahịa maka ngwaọrụ ejikọrọ ọhụrụ, tụlee nkwekọ nke ika ahụ n'inye mmelite nkwado oge niile.
Na-enyo enyo maka ozi ịntanetị ị na-atụghị anya ya.
Ozi-e phishing bụ otu n'ime ihe egwu kacha ewu ewu nye onye ọrụ.
Ebumnuche nke email phishing bụ inweta ozi gbasara gị, zuru ego n'aka gị, ma ọ bụ tinye malware na ngwaọrụ gị.
Na-enyo enyo maka ozi-e niile ị na-atụghị anya ya.
M na-ekpuchi nke a n'ime omimi nke m"Ọzụzụ Mmata Nchekwa Onye Ọrụ na 2020"Video N'ezie.
Biko debanye aha ma ọ bụrụ na ị ga-achọ ka mụ na ya mụtakwuo, ma ọ bụrụ na ị ga-achọ enyemaka m maka ịzụlite omenala nchekwa na nzukọ gị, egbula oge izitere m email na "david na hailbytes.com".
